Жасанды интеллектіні қолдану

Журнал редакциясы Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2011 жылғы 31 наурыздағы №127 бұйрығының 1-қосымшасының 5-тармағында көрсетілген принциптерді басшылыққа ала отырып (Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрінің 2025 жылғы 6 қаңтардағы №4 бұйрығының редакциясы бойынша), ғылыми мақалаларда жасанды интеллект (бұдан әрі – ЖИ) технологияларын қолдануға қатысты өз ұстанымын анықтайды. Бұл педагогикалық зерттеулердің ерекшеліктерін, этикалық нормаларды және академиялық адалдық принципін ескере отырып, жарияланатын материалдардың сапасын қамтамасыз ету мақсатын көздейді.

Редакция ғылыми мақалаларда жасанды интеллектті (ЖИ) тек қосымша функциялар үшін және келесі шарттарды сақтай отырып қолдануға рұқсат береді:

1. Мақала авторлары ЖИ технологиялары арқылы алынған ақпаратты дәл, қауіпсіз және этикалық түрде пайдалануға ұмтылады.
2. Автор(лар) ЖИ технологиясын қолданғаны туралы ақпаратты келесі түрде хабарлайды:
   • ғылыми зерттеудің қай кезеңдерінде және қандай түрде ЖИ технологиясы пайдаланылғаны;
   • алынған деректердің немесе олардың өңделуі мен интерпретациясының дұрыстығын тексеру әдістері мен тәсілдерінің сипаттамасы ЖИ технологияларын қолдану кезінде;
   • қолданылған ЖИ технологияларына сілтемелер берілгенде технологияның атауы, өндіруші (құқық иесі), нұсқасы, қолдану және қол жеткізу күні көрсетілуі тиіс. Мысалы: OpenAI (2023) ChatGPT [Генеративті ЖИ-құрал]. Қолжетімді: https://chat.openai.com/chat (Қол жеткізу күні: 2023 жылғы 20 наурыз).
3. Қажетті мәліметтердің болмауы автордың ғылыми мақалада жасанды интеллект технологияларын пайдаланбағанын растауы болып табылады;
4. Мақаланы дайындауда ЖИ технологияларын қолданған жағдайда, ғылыми нәтижелер, тұжырымдар, ұсыныстар және қорытындылар автордың өзімен жеке түрде қалыптастырылуы тиіс;
5. Зерттеу нәтижелерін статистикалық өңдеу кезінде (анкета, тесттер, сауалнамалар, педагогикалық эксперимент) ЖИ технологияларын қолдануға рұқсат беріледі.

Жасанды интеллект (ЖИ) технологияларын келесі жағдайларда қолдануға тыйым салынады:

1. Мақаланың мәтінін генерациялау кезінде (аннотация, кіріспе, әдебиеттер шолуы, методология, нәтижелер, талқылау, қорытындылар және әдебиеттер тізімі);
2. ЖИ технологиясын қолданғаны туралы атауы, өндірушісі (құқық иесі), нұсқасы және пайдалану немесе жүгіну күні көрсетілмей қолдану;
3. Плагиат анықталу мүмкіндігін азайту немесе жою мақсатында ЖИ технологияларын пайдалану;
4. Плагиатты жасыру үшін, яғни ЖИ арқылы «басқа» мақаланың мәтінін өзгерту, бірақ дереккөзді көрсетпеу;
5. Эмпирикалық зерттеулерде, 13 жасқа толмаған балаларға қатысты, этикалық шектеулер және кәмелетке толмағандардың құқықтарын қорғау қажеттілігіне байланысты;
6. Эксперименттің нақты жүргізілмей-ақ эксперименттік деректерді генерациялау үшін (жалған деректер жасау).