Аутизм спектрі бұзылған балаларға ерте көмек көрсетуді ұйымдастыру:отандық және шетелдік тәжірибеге шолу
DOI:
https://doi.org/10.32523/3080-1710-2025-150-1-381-399Кілт сөздер:
АСБ, ерте көмек, табиғи орта, түзету әсер ету әдістері, ата-аналардың қатысуы, шетелдік тәжірибені бейімдеуАңдатпа
Бұл ғылыми мақала отандық және шетелдік тәжірибені ескере отырып, Қазақстан Республикасында АСБ бар балаларға ерте көмек көрсету жүйесін ұйымдастыру мәселелеріне арналған. Зерттеудің өзектілігі бүкіл әлемде, оның ішінде Қазақстанда аутизмнің таралуының артуына байланысты, онда осы диагнозы бар балалар санының жыл сайын артуы байқалады.
Зерттеу аясында келесі әдістер қолданылды: салыстырмалы-педагогикалық талдау, зерттеу мәселесі бойынша нормативтік құжаттарды зерттеу, зерттеу мәселесі бойынша бар тәжірибені жалпылау, педагогикалық эксперимент.
Мақалада АСБ бар балаларға ерте көмек көрсетуді ұйымдастырудың заманауи тәсілдері келтірілген. ABA терапиясы, сенсорлық интеграция, Early Start Denver Model, EarlyBird, DIR/Floortime сияқты тиімді түзету әсер ету әдістері қарастырылады.
Зерттеу баланың табиғи ортасында тәсілдерді қолдануға ерекше назар аударады. Баланы әдеттегі жағдайға қосу жаңа дағдыларды оңтайлы игеруге және оларды нақты өмірлік жағдайларда қолдануға ықпал етеді. Сондай-ақ, эмпирикалық зерттеудің жоғарыда келтірілген нәтижелері ата-аналардың баланы табиғи ортада түзету және дамыту процесіне қосылуы АСБ бар балалардың әлеуметтік-коммуникативтік және мінез-құлық дағдыларын айтарлықтай жақсартуға, сондай-ақ ата-аналардың өзара әрекеттесуі мен эмоционалды қатысуын жақсартуға ықпал ететінін көрсетеді.